Lapas attēli
PDF
ePub

JAN

HISTORIARUM

AB URBE CONDITA

LIBER PRIMUS.

ΕΡΙΤΟOME,

I, II. ADventus Ænea in Italiam, et res ab eo gest'x referuntur. III. Afcanii regnum Alba, et deinceps Silviorum. IV. Numitoris filia, a Marte compreffas nati Romulus et Remus. V. Amulius obtruncatus. VI. Urbs a Romulo condita. VIII. Senatus lectus. XI. Cum Sabinis bellatum. X. Opima spolia Jovi Feretrio lata. XIII. In curias populus divifus. XIV, XV. Fidenates et Vejentes vifti. XVI. Romulus confecratus. XVIII, &c. Numa Pompilius ritus facrorum tradidit: Janotemplum conftituit: ejufque portam, pacatis omnibus circa populis, primus claufit. cum dea Egeria fibi congreffus nocturnos effe fimulans, feroces populi animos ad religionem per pulit. XXII, &c. Tullus Hoftilius Albanos bello petiit. XXV. Pofthac trigeminorum pugna. XXVI. Horatius abfolutus. XXVIII. Metti Fuf fetii fupplicium. XXIX. Alba diruta. XXX. Albani in civitatem recepti. Sabinis bellum indictum. XXXI. Ad poftremum fulmine Tullus abfumptus. XXXII. Ancus Marcius ceremonias, a Numa inftitutas, renovavit: XXXIII. Latinis victis, et ad civitatem adfcitis, montem Aventinum affignavit: Politorium urbem Latinorum, bello repetitam, quam prifci Latini occupaverant, diruit. pontem fublicium in Tiberim fecit. Janiculum collem urbi addidit. fines imperii protulit. Oftiam condidit. Regnavit annos viginti quatuor. XXXIV. Eo regnante, Lucumo Damarati Corinthii filius, a Tarquiniis, Etruria civitate, Romam venit; et, in amicitiam Anci receptus, Tarquinii nomen ferre cæpit; et poft mortem Anci regnum excepit. XXXV.Centum additis, Patrum numerum auxit. Latinos fubegit. Circum defignavit, ludos edidit. XXXVI. Sabinorum bello petitus, equitum centurias ampliavit.

A 2

ampliavit. Tentanda scientiæ caufa Atti Navii auguris confuluiffe fertur, an id, de quo cogitaret, effici poffet: quod quum ille fieri posse refpondisset; jussisse eum novacula cotem præcidere; idque protinus ab Atto factum. XXXVII. Sabinos præterea acie vicit. XXXVIII. Urbem muro circumdedit, cloacas fecit. XL. Occifus eft ab Anci filiis, quum regnaffet annos triginta ocio. XLI. Succeffit ei Ser. Tullius, natus ex captiva nobili Corniculana; cui puero, adhuc in cunis pofito, caput arfisse traditum eft. XLII, XLIII. Vejentes atque Etrufcos prælio fudit. Cenfum primus egit. Luftrum, condidit, quo civiumcapita cenfa octoginta millia esse dicuntur. Claffes, centuriasque defcripfit. XLIV. Pomerium protulit: colles urbi, Quirinalem, Viminalem, Esquilinumque adjecit. XLV. Templum Diana cum Latinis in Aventino fecit. XLVII, XLVIII. Interfectus est a L. Tarquinio, Prifci filio, confilio filiæ fuæ Tulliæ, quum regnasset annos quadra ginta quatuor. XLIX. Poft hunc L. Tarquinius Superbus, neque patrum, neque populi jussu, regnum invafit: quo die fcelerata Tullia per patris jacentis corpus carpentum egit. Armatos circa fe ad cuftodiam corporis fui habuit. L, LI. Turnum Herdonium fraude interemit. LIII. Bellum cum Volfcis geffit: LV. Et ex eorum prada templum Jovi in Capitolio fecit. Terminus et Juventas non addixere: quorum are moveri non potuerunt. LIV. Filii Sexti Tarquinii dolo, Gabios in potestatem fuam redigit. LVI. Hujus filiis Delphos profectis, et confulentibus, quis eorum regnaturus effet Rome, dictum eft, eum regnaturum, qui primus matrem ofculatus effet. Quod refponfum quum ipfi aliter interpretarentur, Junius Brutus, qui cum iis profectus erat, prolapfum fe fimulavit, et terram ofculatus eft. idque factum ejus eventus rei comprobavit. Nam quum, impotenter fe gerendo, Tarquinius Superbus omnes in odium fui adduxiffet; ad ultimum, propter expugnatam nocturna vi a Sexto filio ejus Lucretia pudicitiam (que, vocato patre ad fe Tricipitino, et viro Collatino, obtestata, ne inulta mors ejus effet, cultro fe interemit.) LIX. Bruti opera maxime expulfus eft, quum regnaffet annos viginti quinque. LX. Tunc confules primum creati funt L. Junius Brutus et L. Tarquinius Collatinus.

PRE

PRÆFAΤΙΟ.

FACTURUSNE operæ pretium fim, fi a primor

dio urbis res populi Romani perscripserim, nec fatis fcio; nec, fi fciam, dicere aufim: Quippe qui, quum veterem, tum vulgatam effe rem, videam, dum novi semper scriptores, aut in rebus certius aliquid allaturos se, aut fcribendi arte rudem vetuftatem fuperaturos, credunt. Utcunque erit, juvabit tamen, rerum gestarum memoriæ principis terrarum populi, pro virili parte & ipfum confuluiffe; &, fi in tanta fcriptorum turba mea fama in obscuro fit, nobilitate ac magnitudine eorum, meo qui nomini officient, me consoler. Res est præterea, & immenfi operis, ut quæ fupra feptingentefimum annum repetatur, & quæ, ab exiguis profecta initiis, co creverit, ut jam magnitudine laboret sua : & legentium plerifque, haud dubito, quin primæ origines proximaque originibus, minus præbitura voluptatis fint, festinanti bus ad hæc nova, quibus jam pridem prævalentis populi vires fe ipfæ conficiunt. Ego contra hoc quoque laboris præmium petam, ut me a confpectu malorum, quæ noftra tot per annos vidit ætas, tantisper, certe dum prisca illa tota mente repeto, avertam, omnis expers cu ræ, que fcribentis animum, etsi non flectere a vero, follicitum tamen efficere poffit. Quæ ante conditam con dendamve urbem, poeticis magis decora fabulis, quam incorruptis rerum gestarum monumentis, traduntur, ea> nec affirmare, nec refellere, in animo est. Datur hæc venia antiquitati, ut, miscendo humana divinis, primordia urbium augustiora faciat. Et, fi cui populo licere oportet confecrare origines fuas, & ad Deos referre auctores; ea belli gloria est populo Romano, ut, quum fuum conditorisque' fui parentem Martem potiffimum fe. rat, tam & hoc gentes humanæ patiantur æquo animo, -quam imperium patiuntur. Sed hæc & his fimilia, ut-cunque animadverfa aut existimata erunt, haud in magno equidem ponam discrimine. Ad illa mihi pro se quifque acriter intendat animum, quæ vita, qui mores fuerint: per quos viros, quibusque artibus, domi mili.. tiæque, & partum & auctum imperium fit. labente deinde

A3

inde paulatim disciplina, velut defidentes primo mores sequatur animo; deinde ut magis magisque lapsi sint; tum ire cœperint præcipites: donec ad hæc tempora, quibus nec vitia nostra, nec remedia pati poffumus, perventum eft. Hoc illud est præcipue in cognitione rerum falubre ac frugiferum, omnis te exempli documenta in illuftri pofita monumento intueri: inde tibi tuæque reipublicæ, quod imitere, capias: inde fœdum inceptu, sædum exitu, quod vites. Cæterum aut me amor negotii fufcepti fallit, aut nulla unquam refpublica nec major, nec fanctior, nec bonis exemplis ditior fuit: nec in quam civitatem tam feræ avaritia luxuriaque immigraverint: nec ubi tantus ac tam diu paupertati ae parfimoniæ honos fuerit. adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat. Nuper divitiæ avaritiam, et abundantes voluptates defiderium, per luxum atque libidinem pereundi perdendique omnia, invexere. Sed querelæ, ne tum quidem gratæ futuræ, quum forfitan & neceffariæ erunt, ab initio certe tantæ ordiendæ rei abfint. Cum bonis potius omnibus, votisque ac precationibus Deorum Dearumque, fi, ut poetis, nobis quoque mos effet, libentius inciperemus, ut orfis tanti operis successus profperos darent.

I.

J

AM primum omnium fatis constat, Troja capta, in ceteros fævitum esse Trojanos; duobus, Enea Antenoreque, et vetufti jure hofpitii, et quia pacis reddendæque Helenæ semper auctores fuerant, omne jus belli Achivos abstinuisse. Cafibus deinde variis Antenorem cum multitudine Henetum, qui, feditione ex Paphlagonia pulfi, et fedes et ducem, rege Pylæmene ad Trojam amiffo, quærebant, venisse in intimum maris Hadriatici finum; Euganeisque, qui inter mare Alpesque incolebant, pulfis, Henetos Trojanosque eas tenuisse terras: et in quem primum egreffi funt locum, Troja vocatur; pagoque inde Trojano nomen eft: gens universa Veneti appellati. Ænean, ab simili clade domo profugum, fed ad majora initia rerum ducentibus fatis, primo in Macedoniam veniffe: inde in Siciliam quærentem fedes delatum: ab Sicilia clafsse Laurentem agrum tenuiffe: Trojæ et huic loco nomen eft. Ibi egressi Trojani, ut quibus ab immenso prope errore nihil, præter arma et

« iepriekšējāTurpināt »